Avrupa Birliği’nin 29.6.2023 tarihli ve L 165 sayılı Resmi Gazete’sinde yayımlanmış olan yeni Makine Emniyeti Yönetmeliği (EU 2023/1230), mevcut Makine Direktifi (Direktif 2006/42/EC) yerine geçmekte ve makine güvenliğini artırmayı ve gelişen teknolojik zorluklara cevap vermeyi amaçlayan bir dizi önemli değişiklik getirmektedir. Üreticilerin ve diğer ekonomik aktörlerin bu değişikliklere dikkat etmesi ve bunlara hızlıca uyum sağlayarak makine kullanımının güvenliğini teşvik etmesi önem arz etmektedir. Yeni Makine Yönetmeliği’nin önemli yönlerini incelendiğinde:
1.Genişletilmiş Kapsam ve Yükümlülükler: Yeni Makine Emniyeti Yönetmeliği, tedarik zincirinin tamamını kapsayarak tüm piyasa katılımcıları için somut yükümlülükler getirmektedir. Bu, sadece üreticileri değil, aynı zamanda yeni ve kullanılmış makinelerin dağıtıcılarını da kapsamakta ve bu aktörlerin konuyu gelecekte daha kapsamlı şekilde ele almalarını gerektirmektedir.
2.Dijitalleşme ve İletişim (Bağlantı): Dijitalleşme ve iletişim teknolojilerinin ilerlemesiyle birlikte, yeni Yönetmelik, önceki Direktifte tam olarak öngörülmeyen güvenlik unsurlarını ve güvenlik risklerini de kabul etmektedir. Güvenlik kontrol sistemleri ve makinelerin uygunluk değerlendirmelerine ilişkin yazılımlar açısından siber güvenlik endişeleri de dikkate alınmaktadır.
3.Yapay Zeka ve Yenilikçi Teknolojiler: Makine Emniyeti Yönetmeliği, güvenlik fonksiyonlarında yapay zekayı kullanmaya yönelik hükümler içermektedir. Yönetmelik, teknolojik ilerlemelerle düzenlemeleri uyumlu hale getirme ihtiyacını fark etmiş olup makinelerin tasarımında ve işletiminde yenilikçi teknolojilere daha fazla alan sunmaktadır.
4.Önemli Değişiklikler: Yeni Makine Emniyeti Yönetmeliği, “önemli değişiklikler” kavramını gözler önüne sermektedir. Bu durum, orijinal üretici tarafından öngörülmeyen ve ilgili temel gereksinimleri etkileyebilecek durumları kapsamaktadır.
5.Onaylanmış Kuruluşların Uygunluk Değerlendirmesi: En az altı ürün kategorisinde uygulanan zorunlu onaylanmış kuruluş uygunluk değerlendirmesi kapsamında, yüksek riskli makine tipleri ve ilgili ürünler yer almaktadır. Bu değerlendirme, güvenlik standartlarına uyumu sağlayacak ve potansiyel tehlikeleri azaltacaktır.
6.Ek-1 Güncellendi: Yeni Yönetmelik, Ek-IV’ü Ek-I ile değiştirmekte ve makinelerin risk düzeyini belirtmektedir. Söz konusu Ek, risk düzeyine bağlı olarak A ve B bölümlerini içermektedir.
7.Dijital İşletme Talimatlarına Erişim: Üreticiler, makinenin işletme talimatlarını dijital olarak sağlayabilecek ve tüketicilere, talepleri üzerine altı ay süreyle ücretsiz bir fiziksel talimat kılavuzu sağlama seçeneğini sunacaktır.
8.Cobotlar: “Makine veya ilgili ürün” tanımı, programlama veya uygulama içermeyen işbirlikçi robotları (“cobotlar”) da içerecek şekilde genişletilmiştir. Bu ekleme, çeşitli endüstrilerde cobotların giderek artan önemini tanımaktadır.
Yeni Makine Yönetmeliği, işçilerin ve tüketicilerin maksimum korunmasını sağlamanın yanı sıra, makinelerin ülkemizde ve Avrupa Birliği’nde serbest dolaşımını teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Yönetmeliğin uyumlaştırılması, mevcut teknolojik durumun düzenleyici hükümlerle uyumlu hale getirilmesini ve endüstrideki gelişmelerle paralel olarak güvenlik standartlarını sağlanması hususunu güvence altına alacaktır.
Üreticiler ve işletmeciler de yeni Makine Yönetmeliği’ne geçiş için proaktif davranmalıdır. 42 aylık geçiş sürecinin üreticileri ve diğer ekonomik aktörleri yeni gereksinimlere zamanında cevap verilmesinden alıkoymaması önem teşkil etmektedir. Bu değişikliklerin hızlıca benimsenmesi ve güncellenmiş güvenlik standartlarına uyulması, paydaşların hem Türkiye hem Avrupa pazarındaki makine ürünlerinin başarı ve güvenliğini sağlayacaktır.
