MARMARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ’NDE HAZIRLANAN “PERSONEL YÜKSELTİCİ PLATFORMLAR” KONULU YÜKSEK LİSANS TEZ ÇALIŞMASI, SEKTÖRÜ DERİNLEMESİNE İNCELEDİ. MURAT RAMAZAN İLTAR’IN KALEME ALDIĞI, DOÇ. DR. AYHAN ONAT İLE ABDULLAH TUNCER’İN DANIŞMAN KURULUNDA YER ALDIĞI TEZ ÇALIŞMASI KAPSAMINDA YAPILAN ANKET SONUÇLARINA GÖRE PERSONEL YÜKSELTİCİ PLATFORMLARIN KÜÇÜK İŞLERDEN, DEV PROJELERE KADAR GENİŞ BİR ALANDA KULLANILDIĞI GÖRÜLDÜ. AYRICA OPERATÖRLERİN İSKELEDE, MERDİVENDE VB. ÇALIŞMASI YERİNE YSİP ÜZERİNDE ÇALIŞMASININ DAHA GÜVENLİ OLDUĞU ORTAYA ÇIKTI
Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü’nde 4 bölüm olarak hazırlanan tez çalışmasında yüksekte çalışmalarda kullanılan iş ekipmanlarından olan yükseltilebilen seyyar iş platformlarının bir çeşidi, kendinden tahrikli yükseltilebilen seyyar iş platformları (YSİP) A’dan Z’ye incelendi. “Kendinden Tahrikli Yükseltilebilen Seyyar İş Platformlarının İş Sağlığı Ve Güvenliği Açısından Analizi” isimli tez çalışmasının dördüncü bölümünü sizlere aktarıyoruz.
YSİP KİRALAYAN FİRMALARA YÖNELİK ANALİZ
Sektörde YSİP kiralayan ve çalışmalarında kullanan firmalara yönelik yapılan anket çalışmasına 20 firma katıldı. YSİP kiralaması yaparak çalışmalarına devam eden firmaların %30’unun 10-12 yıllık firmalar olduğu, %45’inin 1-10 personel çalıştırdığı görüldü. Ankete katılan firmaların küçük ve orta büyüklükteki işletmeler olduğu düşünülüyor. Katılımcı firmaların, %80’inin 1-10 operatör çalıştırdığı görüldü. Ankete katılan firmaların %25’i yıllık 1 ile 10 arasında YSİP kiraladığını belirtti. Firmalara kullanmış oldukları YSİP’lerin mülkiyet durumları sorulurken, %45’inin YSİP’leri kiraladığı, %35’inin de hem YSİP sahibi olup hem de kiralama yaptığı anlaşıldı. Mevcut
YSİP sahipliği sorusuna ise, katılanların %20’sinin hiç YSİP sahibi olmadığı, %45’inin de 1
ile 10 arasında YSİP sahibi olduğu cevabını verdiği görüldü.
MEMNUN KALAN SATIN ALIYOR
YSİP kiralayıp çalışmalarında kullanan firmalar için hazırlanan anket sorularına gelen cevapların analizi sonucunda; katılımcı firmaların %30’unun 10-12 yıllık firma olduğu, dolayısıyla uzun zamandır sektörde yer aldıkları anlaşılıyor. Firmaların %80’inin 1-29 arasında personel çalıştıran KOBİ statüsünde olduğu görüldü. Katılımcıların yine %80’inin 1-10 kişi arasında operatör çalıştırdığı görüldü. Firmaların %25’inin 1-10 arasında YSİP kiralaması, %20’sinin ise 150 ve üzeri YSİP kiralaması yapması YSİP kullanım alanının çok küçük firmalardan, devasa projelerde kullanılmasına kadar geniş bir yelpazede kullanıldığını gösteriyor. Firmalara YSİP mülkiyet durumları sorulduğunda %45’inin kiracı, %35’inin hem YSİP sahibi hem de kiracı, %20’sinin de YSİP sahibi olduklarını beyan etmeleri, firmaların YSİPleri sadece kiralama yaptıkları işte kullanmadıkları, YSİP kullanımından memnun kalmaları sebebiyle satın alma yoluna gitmelerine de yol açtığını düşündürüyor. YSİP sahibi olan firmaların da %45 oranla 1-10 arasında YSİP sahibi olduğu anlaşıldı. Tablo 4.7’de gösterilen ve YSİP kiralayan firmalara yönelik hazırlanmış olan 22 adet soru için Likert’in 5’li ölçek tipi kullanılmış olup, katılımcıların sorulara verdiği cevaplar 1’den 5’e kadar puanlandırıldı. Bu puanlama sisteminde;
1-Kesinlikle katılmıyorum,
2-Katılmıyorum,
3-Fikrim yok,
4-Katılıyorum,
5-Kesinlikle katılıyorum olarak tanımlanmış ve her sorunun
ortalaması SPSS programı vasıtasıyla bulundu. Sorulan soruların genel ortalaması bulunarak yorumlama yapıldı.
YSİP kiralayan firmalara yönelik anketin Cronbach’s Alpha güvenilirlik analizi yapılmış olup, güvenilirlik oranı %80,2 olduğu görüldü. Anketin ikinci bölümüne verilen cevapların analizinde firmalar tarafından; Operatörlere YSİP’lerde karşılaşacakları risk ve tehlikeler hakkında yeterli bilgi/eğitimin verilmesi,
➣ Operatörlerin iş güvenliği bilincine sahip olduğu düşünülmesi,
➣ Mevcut operatörlerin eğitiminin, becerisinin yeterli olduğunun düşünülmesi,
➣ YSİP operatörlerine mesleki yeterlilik belgesi zorunluluğunun faydalı olacağı,
➣ Mevcut operatör sayısı yetersiz olduğu,
➣ Operatörlerin iskelede, merdivende vb. çalışması yerine YSİP üzerinde çalışmasının daha güvenli olduğu,
➣ Operatörlerin YSİP’leri çevreleyen korkuluklardan düşmeyeceğine inandıkları,
➣ YSİP’leri çevreleyen ara korkuluklar arası mesafe operatörlerin / çalışanların düşmemesi yeterli olduğu,
➣ YSİP’lerde karşılaşılabilecek tehlike ve risklere karşı yapılan acil durum tatbikatlarının faydalı olduğu,
➣ YSİP’le çalışmanın daha güvenli ve daha verimli olduğu,
➣ Operatörlerin çalışma alanında bulunan uyarı ve ikaz levhalarının anlamını bildikleri,
➣ İşyerinde çalışanlarla ilgilenen çalışan temsilcisinin olduğu,
➣ Operatörlerin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yaşadığı sorunları, öneri ve isteklerini çalışan temsilcisinin/iş güvenliği uzmanının her zaman firmalarıyla paylaştığı,
➣ İş güvenliği uzmanının/çalışan temsilcisinin sorunların çözümüne katkısı olduğuna inandıkları,
➣ Operatörlere kişisel koruyucu donanımların eksiksiz verildiği,
➣ Operatörlerin kişisel koruyucu donanımlarının yenileme süresinin yeterli olduğu,
➣ Operatörlerin kişisel koruyucu donanımlarının kullandıklarının kontrol edildiği,
➣ Operatörlerin iş sağlığı ve güvenliği konusunda eksikliği tespit edilirse uyarıldığı,
➣ İşyerinde ramak kala formu düzenlendiği,
➣ YSİP kiralarken önceliklerinin maliyet ve kalite olduğu verilen cevaplar arasında önemli bulundu.
Tablo 4.7 de gösterilen YSİP kiralama firmalarına yönelik sorulara verilen cevaplara göre yapılan analizde, 31 sorunun genel ortalaması 3,57 oldu. Buna göre en yüksek ortalama 4,55 ile “Operatörlerin iskelede, merdivende vb. çalışması yerine YSİP üzerinde çalışması daha güvenlidir” sorusuna verilen cevap oldu. Firmaların bu soruya cevabı çok önemli olarak sınıflandırılmış puan aralığında. Bu cevaba istinaden ankete katılan firmaların YSİP’lerle çalışmayı diğer yüksekte çalışma ekipmanlarına göre çok daha güvenli buldukları ve çalışanların iş sağlığı ve güvenliği için önemli olduğunun bilincinde oldukları sonucu çıkartılabilir. En düşük ortalama ise 2,65 ile “Mevcut operatör sayısı yeterlidir.” sorusuna verilen cevap oldu. Firmaların bu soruya cevabı kararsız olduklarını göstermekte olup, bu cevabı yorumlayabilmek için tüm katılımcı firmaların verdiği cevaplar Tablo 4.8’de incelendi. Buna göre katılımcıların %50’si fikir beyan etmemiş, %20 ’si kesinlikle katılmıyorum, %15’i de katılmıyorum diyerek fikirlerini beyan etmişlerdir. Dolayısıyla mevcut operatörlerin sayısının yetersiz olduğu yorumu yapılabilir.
Ankete katılan firmalara, Tablo 4.9’da işyerlerinde YSİP kaynaklı iş kazası yaşanıp yaşanmadığı sorulmuş olup, katılımcıların %60’ı bu soruya hayır cevabını verdi.
Tablo 4.9’da sorulan soruya evet cevabı veren katılımcılara, Tablo 4.10’de yaşanılan iş kazasının sebebi/sebepleri
sorulmuş olup, katılımcıların verdikleri cevaba göre yaşanılan kazaların %35,7’si çarpma-çarpışma, %28,6’sı sıkışma, %21,4’ünün de yüksekten düşme kaynaklı olduğu anlaşılıyor.
Katılımcı firmalara Tablo 4.11’de yaşanılan olayın sonucu sorulmuş olup, katılımcıların %40’ı bu soruya cevap vermemiş, %55’i hafif yaralanma gerçekleştiğini, %5’i ise ölüm olayının yaşandığını belirtti.
Firmalara YSİP’lerle yaşanan iş kazası durumu sorulmuş olup, %60’ı iş kazası yaşamadığını belirtti. İş kazası yaşadığını belirtenlerden, en sık yaşanan kaza sebeplerine verilen cevaplar ise %35,7 ile çarpma-çarpışma ile %28,6 ile sıkışma oldu. Yaşanan bu olayların %55’i hafif yaralanmayla sonuçlandı.
ÇALIŞMA GRUPLARINA YÖNELİK KARŞILAŞTIRMA
Bu tez çalışması 4 farklı çalışma grubundan toplam 89 katılımcı ile hazırlandı. Çalışma gruplarına sorulan soruların güvenilirlik oranlarının karşılaştırması Tablo 5.1’de gösterilmiş olup, en yüksek oran güvenilirlik oranı %97,6 ile operatörlere yönelik anket çalışmasında, en düşük güvenilirlik oranı da %80,2 ile YSİP kiralayan firmalara yönelik anket çalışmasında elde edildi.
Çalışma gruplarına bazı sorular ortak soruldu. Örneğin; acil durum tatbikatlarının faydalı bulunup bulunmadığı, çalışan temsilcisi/iş güvenliği uzmanının faydalı olup olmadığı, iskele ya da merdivende çalışmak yerine YSİP ile çalışmanın daha güvenli olup olmadığı ve YSİP ile çalışırken yüksekten düşme yaşayıp yaşanılmayacağı hakkında düşünceleri bunlara örnek verilebilir. Karşılaştırma yapılırken Likert’in 5’li ölçeği kullanıldı. Şekil 5.1’de çalışma gruplarına acil durum tatbikatlarının faydalı olup olmadığı sorulmuş olup en çok olumlu geri bildirim üretici/distribütör/kiralama firmalarından alındı. Beklenenin aksine iş güvenliği uzmanları tarafından acil durum tatbikatlarını faydalı görülmedi.
4 çalışma grubuna da ortak olarak yöneltilen bir diğer soru da çalışan temsilcisi/iş güvenliği uzmanını faydalı bulup bulmadıkları sorusu oldu. Şekil 5.2’de bu soruya verilen cevaplara göre, çalışan temsilcisi/iş güvenliği uzmanını en faydalı bulan çalışma grubu üretici/distribütör/kiralama firmaları oldu. Bu soruya en düşük oranlı cevap ise operatörlerden geldi.
Sahada aktif olarak çalışma yapan operatör, iş güvenliği uzmanı ve kiracı firmalara yönelik olarak hazırlanan ortak sorulardan olan YSİP ile çalışırken yüksekten düşülmeyeceğini düşünme oranları Şekil 5.3’de gösterildi. Verilen cevaplara göre en yüksek oran kiracı firmalardan geldi. Verilen bu cevaba göre YSİP kiralayıp kullanan firmaların iş güvenliği bilincine sahip, çalışanlarının güvenliğini ön planda tutan firmalar olduğu çıkarımı yapılabilir. Bu soruya en düşük oranlı cevap ise iş güvenliği uzmanları tarafından verildi.
Sahada YSİP ile çalışan çalışma gruplarına yönelik hazırlanan anket sorularından ortak olan bir diğeri de Şekil 5.4’de görüleceği üzere iskele, merdiven vb. ile çalışmak yerine YSİP ile çalışmanın daha güvenli olup olmadığı sorusu oldu. Bu soruya 3 çalışma grubundan da yüksek oranda olumlu cevaplar verilmiştir. En yüksek oran kiracı firmalardan gelmiş olup, firmaların iş güvenliğini ön planda tutarak çalışmalarını sürdürdüklerini düşündürdü.
