PERSONEL YÜKSELTİCİ PLATFORMLAR, MARMARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ’NDEKİ YÜKSEK LİSANS TEZ ÇALIŞMASINA KONU OLDU. MURAT RAMAZAN İLTAR TARAFINDAN HAZIRLANAN VE DOÇ. DR. AYHAN ONAT İLE ABDULLAH TUNCER’İN DANIŞMAN KURULUNDA YER ALDIĞI “KENDİNDEN TAHRİKLİ YÜKSELTİLEBİLEN SEYYAR İŞ PLATFORMLARININ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ AÇISINDAN ANALİZİ” İSİMLİ TEZ ÇALIŞMASI, SEKTÖRE IŞIK TUTTU. 4 BÖLÜM HALİNDE YAYINLANACAK OLAN TEZ ÇALIŞMASI KAPSAMINDA YSİP ÜRETİCİLERİ, DİSTRİBÜTÖRLERİ VE KİRALAMA FİRMALARINA YÖNELİK ANALİZ YER ALIYOR.
Yapılan tez çalışmasında yüksekte çalışmalarda kullanılan iş ekipmanlarından olan yükseltilebilen seyyar iş platformlarının bir çeşidi, kendinden tahrikli yükseltilebilen seyyar iş platformları (YSİP) incelendi. Türkiye’de 30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülükleri düzenlendi. Yüksekte çalışmalarda iş sağlığı ve güvenliği açısından yapılan en önemli değişiklik de yine ilgili kanunun 30. maddesine atıf yapılarak hazırlanan ve 05.10.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği olarak biliniyor. Bu yönetmeliğin Ek-4 A.1 maddesinde yüksekte çalışma tanımlandı. Bu maddeye göre yüksekte çalışma; “Seviye farkı bulunan ve düşme sonucu yaralanma ihtimalinin oluşabileceği her türlü alanda yapılan çalışma; yüksekte çalışma olarak kabul edilir” şeklinde tanımlanıyor. Yüksekte çalışmalarda geleneksel olarak kullanılan iskelelerde gerek zemin kaynaklı sebepler gerekse de statik problemler sebebiyle yaşanan iş kazalarının olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla yükseltilebilen seyyar iş platformlarının kullanımı her geçen gün yaygınlaşıyor. İskelelere göre daha güvenli bir çalışma ortamı sunan yükseltilebilen seyyar iş platformlarının (YSİP) da kendi içlerinde barındırdıkları riskler mevcut. Örneğin; yüksekten düşme, devrilme, sıkışma vb. riskler YSİP’lerde karşılaşılabilen riskler olarak biliniyor. Günümüzde bu riskler üretim aşamasına geçmeden önce kullanılan bilgisayar programlarıyla minimuma indirilebiliyor. Endüstride personel yükseltici platform, mobil personel yükseltici platform, cherry picker vb. isimlerle tanımlansa da TS EN 280 + A1 Yükseltilebilen seyyar iş platformları-Tasarım Hesapları-Denge Kriterleri-Yapım- Güvenlik-Muayene ve Deneyler standardında Yükseltilebilen Seyyar İş Platformu olarak tanımlandı. Çalışma, YSİP Üretici/Distribütörleri ve kiralama firmaları, iş güvenliği uzmanları, YSİP kullanan operatörler ve YSİP kiralaması yapıp kullanan firmalar için hazırlanan anket sorularının dağıtılmasıyla başladı ve alınan cevaplar üzerine analiz çalışması yapılarak tamamlandı. Ankete katılan çalışma gruplarının dağılımı Şekil 1.’de gösteriliyor.
Şekil 1. Çalışma gruplarına göre katılımcı sayıları
YSİP ÜRETİCİLERİ, DİSTRİBÜTÖRLERİ VE KİRALAMA FİRMALARINA YÖNELİK ANALİZ YSİP sektöründe çalışan üretici/distribütörleri ve kiralama firmaları özelinde yapılan anket çalışmasına 19 firma katıldı. Şekil 2’de katılımcı firmaların sektör geçmişi veriliyor.
Şekil 2. Katılımcı firmaların sektör geçmişi
Katılımcıların teknik personel sayıları Şekil 3.’de, idari personel sayıları ise Şekil 4.’de gösteriliyor. Çalışan sayısına göre değerlendirildiğinde katılımcıların çoğunluğunun
küçük ve orta büyüklükteki İşletme (KOBİ) statüsünde firmalar olduğu görülüyor.
Katılımcıların verdikleri cevaplara göre YSİP’lerin yerlilik oranı şekil 5.’de gösterildi. Üretilen YSİP’lerin yerlilik oranının az olduğu, bunun sebebinin de üretim maliyetlerinin rekabetçi olmaması sebebiyle firmaların ithal etmeyi tercih ettiği düşünülüyor.
Kiralaması yapılan YSİP’lerin kira sürelerinin incelenmesi Şekil 6.’da, sektörde faaliyet gösteren firmaların faaliyet alanları ise Şekil 7.’de gösterilmiştir.
Kiralaması yapılan YSİP’lerin çoğunlukla 1-6 ay arası sürelerle kiralandığı ve sektörde işi sadece YSİP kiralaması olan firmaların daha çok olduğu görüldü. Bu verilere göre YSİP’ler kısa süreli projelerde daha çok zamanın verimli kullanımı (iskele kurulum sürelerinin uzunluğu ve taşınmasının zor olması vb.) sebebiyle tercih edildiği düşünülüyor. Sektördeki firmaların çoğunlukla kiralama işi yapması ise kiralama işinin hem YSİP üretimi için gereken ilk yatırım maliyetinden daha düşük olması hem de hazır ürünün pazarlamasının daha kolay olması sebebiyle olduğu düşünülüyor. Ankete katılanların verdiği cevaplar şu şekilde:
• Firmaların müşterilere YSİP’lerin kullanım alanlarını yeterince anlatıldığını düşünmeleri,
• Hizmet verilmeden önce keşif yapılmasının gerekli olduğu,
• Yapılan keşiflerin faydalı olduğunu düşünmeleri,
• Kiralama ve servis hizmetinin bir arada sunulmasının önemli olduğu,
• Sözleşme yapılmadan hizmet sunulmaması gerektiği,
• Filo yönetim yazılımı kullandıkları ve kullanılmasını faydalı buldukları,
• Operatörsüz kiralama hizmeti sunulmasının daha kolay olduğu,
• Operatörlerin mevzuata uygun belgelerinin olduğu,
• Operatörlere MYK belgesinin zorunlu olmasının faydalı olacağı,
• Mevcut operatör sayısının yetersiz olduğu,
• Hizmet sunulan firmalardan ve çalışanlardan gelen standartlara uygun yenilikçi taleplere açık oldukları,
• İş sağlığı ve güvenliği konusunda acil durum tatbikatlarının düzenlendiği ve düzenlenen tatbikatların faydalı olduğu,
• İş güvenliği uzmanı ve çalışan temsilcisi görevlendirdikleri, çalışan-iş güvenliği uzmanı-çalışan temsilcisi arasında paylaşım olduğu,
• İş güvenliği uzmanı ve çalışan temsilcisinin sorunların çözümü konusunda faydalı olduğu,
• Çalışanların ilk giriş sağlık muayenesi ve periyodik sağlık kontrollerinin yapıldığı,
• Çalışanlara ilk yardım eğitimi verildiği ve çalışanların acil durumda ilk yardım yapabileceklerini düşündükleri,
• Çalışanlara KKD’lerin eksiksiz verildiği ve verilen KKD’lerin yenileme sürelerinin yeterli olduğu,
• İş sağlığı ve güvenliği anlamında eksikliği tespit edilen personelin uyarıldığı,
• Ramak kala formlarının düzenlendiği,
• Yeni ekipman alımı sırasında teknolojik ve mekanik üstünlüklerin diğer kriterlere göre daha çok kıyaslandığı, bu kıyaslamalardan sonra ekonomik üstünlüğe bakıldığı,
• Sektörde rekabet ederken en çok ekonomik sebeplerle rekabet etmekte zorlandıkları,
• Teknolojik ve mekanik sebeplerle rekabet etmekte zorlanma yaşamadıkları,
• Firmalarında iş sağlığı ve güvenliği için ayrılan bütçeyi gereksiz bulmadıkları, hususları da önemli bulunan cevaplar olmuştur.
Verilen cevaplara göre en yüksek katılım “Yeni alacağımız ekipmanlarda teknolojik üstünlükleri karşılaştırırım” ve “Yeni alacağımız ekipmanlarda mekanik üstünlükleri karşılaştırırım” sorularına oldu. Üretici/distribütör ve kiralama firmalarının yeni alınacak ekipmanlarda mekanik ve teknolojik üstünlükleri karşılaştırmayı çok önemli buldukları anlaşılıyor. En düşük katılım ise “İş güvenliği için harcadığımız bütçe gereksizdir.” sorusuna verilen cevap oldu. Bu cevaba göre üretici/distribütör ve kiralama firmalarının iş güvenliğine önem verdikleri ve iş sağlığı ve güvenliği için gereken bütçeyi ayırdıkları anlaşılıyor. Böylece çalışanlarına daha güvenli bir çalışma ortamı hedefledikleri düşünülüyor.
