05.10.2013 tarihli Resmî Gazetede yayınlanan “Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği” ile yüksekte çalışmaya yeni bir tanım getirilmiş ve yüksekte çalışma; “Seviye farkı bulunan ve düşme sonucu yaralanma ihtimalinin oluşabileceği her türlü alanda yapılan çalışma; yüksekte çalışma olarak kabul edilir.” şeklinde yeniden tanımlanmıştı.
Bu tanım ile birlikte kullanımı artan Personel Yükseltici Platformların, kullanımına ilişkin olarak, Personel ve Yük Yükseltici Tipi İş Makinesi Kurs Programı 09/09/2015 tarih ve 88 sayılı karar ile çerçeve programı kabul edilerek yürürlüğe girmiştir. Bu programda Personel ve yük yükseltici aracı: En az 6 metre çalışma yüksekliği, 100 kg kaldırma kapasitesi olan personel veya personelle birlikte yük yükseltmek için kullanılan ve sepet aparatı araç üzerinde bulunan, aparatları ruhsata işlenmiş tescil belgesine sahip makineyi veya en az 6 metre çalışma yüksekliği, 100 kg kaldırma kapasitesi olan personel veya personelle birlikte yük yükseltmek için kullanılan makaslı sistem ve tahrik sistemi elektrik motoruna sahip teknik belgesi bulunan makine olarak tanımlanmıştır.
Bu makinayı kullanan kişilerin sahip olması gereken belge de “Personel ve Yük Yükseltici Operatörlük Belgesi” olarak, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında bulunan ve Personel ve Yük Yükseltici programını uygulamak üzere gerekli donanım, teçhizat bulunan ve gerekli uzman öğreticileri görevlendirmiş olan İş Makinaları ve Operatörlük Kursları tarafından verilmeye başlanmıştır.
Ancak burada şu hususun altını çizmekte fayda var. Yüksekte çalışmak, riskli bir faaliyettir ve yüksekte düşmenin soncunda ölümle sonuçlanmaların yüksek oranda olduğu görülmektedir. İşte bu endişeleri gidermek için, personel yükseltici platformlar etkili bir çözüm sunar.
Bu makineler, güvenli ve doğru kullanıldığında yükseklikte güvenli çalışmayı sağlar ve düşme riskini minimuma indirerek, kaza oranını düşürür. Bunun içinde bir standart geliştirilmiştir. Sektör uzmanları tarafından geliştirilen standart ISO 18878 dir. Bu standart TSE tarafından Türkçeleştirilmiş ve TS ISO 18878 olarak Aralık 2016 da “Yükseltilebilen seyyar çalışma platformları Operatör (kullanıcı) eğitimi” standardı olarak kabul edilmiştir.
Bu standart Personel Yükseltici Platform türlerine göre eğitim standartlarını belirlemiştir. Ülkemizde ise, personel yükseltici platform operatörlüğü (personel ve yük yükseltici operatörlüğü) için tek bir belge verilmektedir. Yani özetle makaslı platform ile sınava giren bir kişi araç üstü sepetli platform da kullanabilmektedir. “B” sınıfı ehliyeti olan birisinin Ağır Vasıta aracı kullanması gibi bir durumdur bu.
Burada tartışılması gereken konu şu aslında, Personel Yükseltici Platform Operatörlüğü veya MEB’in tanımıyla Personel ve Yük Yükseltici Operatörlüğü bir meslek midir? Tabii ki de değildir. Çünkü, bu makinaları yüksekte çalışma ihtiyacı olan herkes kullanıyor ve sonra aldığı yere geri bırakıyor. Tüm dünyada personel yükseltici platform kullanıcı eğitimleri, bu ekipmanları kiralayan firmalar tarafından verilmektedir. Kiralama firmalarının bünyesinde bulunan ekipmanların çokluğu sayesinde her türlü eğitim, doğru bir biçimde verilmektedir. Kiralama firmaları da bağlı oldukları dernekler vasıtasıyla denetlenerek, verdikleri eğitimlerin standartlara uygunluğu kontrol edilmektedir.
6331 Sayılı İş Sağılığı ve Güvenliği Kanunu’nun 17. Maddesi olan “Çalışanların Eğitimi” konulu kısımda iş sağlığı ve güvenliği ile alakalı eğitim alınması zorunluluğunu getirmiştir. Ancak bu eğitimin kimin tarafından verileceği açıkça yazılmamıştır. Millî Eğitim Bakanlığı ülkemizde eğitim verme yetkisine sahip tek kurum olduğu için, 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanun ile bu eğitimi verdirmektedir. Fakat, çalışma hayatıyla alakalı eğitimlerin verilmesinde T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nda olması gerekiyor. Bu sayede suiistimallerin de önüne geçilmiş olacaktır. Tabii ki burada Sektörel Derneklerin, Avrupa ‘da da örnekleri görüleceği üzere, bu eğitimlerde sorumluluk alması, kiralama firmalarının eğitim vermelerinin önünün açılması en büyük temennimizdir.
Abdullah TUNCER
Platformder Genel Sekreter Yardımcısı
