2025 itibarıyla IPAF (Uluslararası Erişim Platformları Federasyonu) “Kıdemli Operatör Eğitmeni” unvanıyla edindiğim 10 yıllık deneyim, eğitim süreçlerine daha eleştirel ve özgüvenli bir perspektiften bakmamı sağlıyor. Şunu net bir şekilde ifade etmeliyim: Herkes eğitimin öneminden bahseder, ancak bu eğitimlerin nasıl uygulanacağına dair somut adımlar çoğu zaman belirsiz kalır. Bu durum, eğitim seviyesi düşük ülkelerin ortak bir çıkmazıdır.
IPAF Neden Kritik Bir Rol Oynuyor?
Türkiye’de ve dünyada, operatör eğitimini IPAF kadar kapsamlı ve uluslararası düzeyde sunan başka bir kurum bulunmuyor. IPAF, yarım asrı aşkın deneyimiyle, evrensel standartları eğitim materyallerine entegre ediyor ve 55 ülkede yasal olarak tanınıyor. Eğitmenlerine yüklediği sorumluluk ve sıkı denetim mekanizması sayesinde, eğitim kalitesi asla tesadüfe bırakılmıyor. Bu kurumla çalışan bir eğitmenin “yetersiz” kalması neredeyse imkânsız. Çünkü eğitim içeriği, sunum teknikleri ve uygulamalar, eğitmeni otomatik olarak standartlara uygun hareket etmeye zorluyor.
“Yerel” veya “milli” eğitim söylemleri, bilgi ve pratik söz konusu olduğunda anlamını yitiriyor. Tıpkı trafik kuralları veya spor yasaları gibi, iş sağlığı ve güvenliği de evrenseldir. Doğa yasaları nasıl ulusal sınır tanımıyorsa, güvenlik standartları da tanımamalı.
Türkiye’deki Mevcut Durum ve Eksiklikler
Medyada sıkça iş kazası haberleri görüyoruz, ancak bu kazaların sağlıklı istatistiklere yansıdığını söylemek güç. Verilere erişim zorluğu, deneyim paylaşımını ve önlem almayı engelliyor. Şeffaf kaza raporlaması olmadan, sorunları çözmek mümkün değil.
Daha da endişe verici olan, on binlerce operatörün eğitim almadan çalıştığı gerçeği. Emekli olduktan sonra bile 5 yıl daha çalışıp ancak eğitim alan operatörlerle karşılaşıyoruz. Genç operatörler ise neredeyse istisna. Peki bu nasıl mümkün olabiliyor? Mevcut yasal düzenlemeler ve uygulamalar, maalesef buna izin veriyor. Belgeler, basit prosedürlerle dağıtılıyor. Kursiyerlerin ifadeleri çarpıcı: “Telefon ettim, parayı yatırdım, belgeyi postayla gönderdiler.”
TSE, uluslararası standardı (ISO 18878) Türkçe’ye kazandırarak TS ISO 18878’i yayınladı. Ancak bu standarda uygun eğitim verebilecek altyapı, literatür veya eğitmenler mevcut değil. Hatta belgelendirmede kullanılan eğitim araçları bile bu standarda uygun değil; neredeyse 30 yıllık, tabiri caizse sabit “cihazlar” kullanılıyor.
Çözüm Önerileri: Nasıl İlerlemeliyiz?
- PLATFORMDER aracılığıyla bir heyet oluşturulmalı ve ilgili kurumlarla (TSE, MEB, OSGB’ler) doğrudan görüşmeler yapılmalı.
- IPAF eğitimleri, TSE standartlarıyla denklik kapsamında tanınmalı.
- MEB ve bağlı kurumlar, TSE standartlarına uygun müfredat ve eğitim programları geliştirmeli.
- Eğitim kurumları, uluslararası standartları uygulamayı öğrenmeli, çünkü henüz bu konuda yeterli bilgi birikimleri yok.
Eğitim: “Öğretmek” Değil, “Dönüştürmek”
Son 1,5 yıldır, Türkiye’nin önde gelen inşaat şirketlerinden birinde verdiğim eğitimler, IPAF’ın ne kadar kritik olduğunu bir kez daha kanıtladı. Firmanın İSG Koordinatörü, detaylı bir araştırma sonrasında IPAF eğitimlerini tercih etti. Süreç boyunca yalnızca operatörlere değil, İSG personeline de seminerler verdik. Küçük aksilikleri bile eğitim fırsatına dönüştürdük.
En önemli kazanım, operatörlere makineyi korumanın aslında kendilerini ve üretimi korumak olduğunu göstermekti. Eğitim, salt bilgi aktarımı değil; bir bakış açısı kazandırma sürecidir. Operatörler eğitim öncesinde “Ben zaten biliyorum” derken, eğitim sonrasında “Hiçbir şey bilmiyormuşum” diyerek bu dönüşümü doğruladı.
Ne yazık ki işverenlerin çoğu hala “Hemen olsun, para önemli değil, yeter ki belge gelsin” mantığıyla hareket ediyor. Mevcut yasal altyapı ve üretim baskısı onları bu davranışa itse de asıl çözüm nitelikli eğitimde yatıyor.
Son Söz:
Eğitim, insanı merkeze alan ve onu dönüştüren bir süreçtir. IPAF gibi küresel standartları benimsemek, yalnızca yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda insan hayatını korumanın da en etkili yoludur.
Nazım Taban
Rent Rise Kurumsal Gelişim ve İç Denetim Sorumlusu
