Personel yükseltici platformlara neredeyse tüm işyerlerinde çeşitli zamanlarda ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyacı genel olarak işyerleri bu tip platformları işçisiyle beraber veya işçisiz olarak kiralama veya hizmet alımı yoluyla gidermektedir. Genel anlamda bu tip işler çok kısa sürebileceği gibi bazı durumlarda kiralama işi uzun süreli olabilmektedir. Söz konusu kiralama veya hizmet alımı yoluna giderken bazen yazılı sözleşme yapılmakta bazen sadece sözlü olarak anlaşılmaktadır. Sözlü olarak yapılan anlaşmalarda ortada yazılı bir sözleşme olmadığından zarar ve ücret gibi hususların ispatı konusunda zorluklar yaşanmakta ve açılan davalar ekipman kiralayan tarafın aleyhine sonuçlanabilmektedir. Yazımızda ekipman kiralama sözleşmelerinin hukuki niteliği ve sözleşmelerde bulunması gereken hususlardan bahsedilecektir.
Kaldırma Platformu Hizmet Verilirken Kurulabilecek Sözleşmeler
Sözleşme tarafların birbirine uygun iradelerini açıklamaları ile kurulur, yani bir tarafın ücret ödemeyi diğer tarafın ise platform kiralamayı ve hizmet alımını kabul etmesi ile kurulur. Sözleşmede dikkat edilecek husus sözleşmeye taraf iradelerinin tam olarak yansımasıdır, sözleşmeler ileride çıkacak uyuşmazlıkların yorumlanması için de kullanılırlar. Sözleşmenin kurulabilmesi için tarafların kiralanacak mal ve bu ürün karşılığı ödenecek ücret üzerinde anlaşmaları gerekmektedir. Ekipman kiralaması için yapılacak sözleşmelerde herhangi bir şekil zorunluluğu olmamakla birlikte ileride çıkabilecek uyuşmazlıklar için etkili bir çözüm yöntemi olması amacı ve ispat yükü açısından yazılı sözleşme yapılması önerilmektedir.
İş kanunda işverenin işini yaparken dışarıdan alacağı hizmetlerle ilgili çeşitli sınırlandırmalar getirilmiştir. Bu sınırlandırmaların en önemlisi asıl işveren – alt işveren ilişkisidir. Asıl işveren alt işveren ilişkisi işverenin asıl işinin teknoloji gerektiren bir parçasında veya yardımcı işlerde kurulabilmektedir. İşyerinde yapılacak iş ne asıl ne de yardımcı iş asıl işveren – alt işveren ilişkisi kurulmaz bu anlamda iş ilişkisi ticari ilişkiden öteye geçmez, taraflar kendi işçilerinden sorumlu olur. Kaldırma platformu kiralama işi de genel olarak işyerinde sürekli olarak devam etmeyen işlerden olduğundan asıl işveren – alt işveren ilişkisi kurulmayan işlerdendir. Bu açıdan yapılacak sözleşme kiralama sözleşmesi veya hizmet alım sözleşmesi olarak nitelendirilebilir. Kiralama sözleşmesi ile hizmet alım sözleşmesini birbirinden ayıran fark ise; kiralama sözleşmesinde genel olarak aracı kullanma işi kiracı üzerindedir, hizmet alım sözleşmesinde ise Ekipman operatörü ile birlikte verilir ve genellikle operatör Ekipman sahibinin işçisidir. Yargıtay kiralama sözleşmelerine görevli mahkemenin Sulh Hukuk Mahkemesi , Hizmet Sözleşmesinde ise taraflar tacirse görevli mahkemenin Ticaret Mahkemeleri olduğunu belirtmiştir.
Sözleşme Bölümleri
Ekipman kiralama ve hizmet alım sözleşmesi genel olarak bir tarafın sadece aracı veya araçla birlikte operatörü verdiği diğer tarafın da bunun karşılığında ücret ödediği sözleşmelerdir. Söz konusu sözleşmelerde şu hususların bulunmasına dikkat edilmelidir;
1.Sözleşme başlığı: Bu kısımda sözleşmenin türü belirlenmelidir, kaldırma platformları ile ilgili sözleşmelerde ekipman operatörüz kiralanırsa sözleşme Ekipman kiralama sözleşmesi, ekipman operatörü ile beraber sözleşme konusu olursa hizmet alım sözleşmesi olarak adlandırılmaktadır.
2.Taraflar; Bu bölüme sözleşme tarafları belirtilir, bu kısımda taraflar doğru bir şekilde yazılmalı taraflar tüzel kişi ise unvanı belirtilmelidir.
3.Sözleşmenin Konusu; Sözleşmenin konusu salt kira sözleşmeleri ile operatörü ile verilen hizmet sözleşmesi niteliğinde olan sözleşmelerde farklılık göstermektedir. Salt kira sözleşmelerinde marka model ve seri numarası belirtilen ekipmanın kiralanması husus belirtilmesi gerekirken, hizmet sözleşmesi niteliğindeki sözleşmelerde marka model ve seri numarası belirtilen ekipmanlar kaldırma hizmetinin verilmesi hususu belirtilmelidir.
4.Ekipmanın Kullanım Süresi ve Yeri; Ekipman kullanım süresi ve yeri uyuşmazlığın çokça çıkabileceği hususlardandır, genelde yazılı sözleşme yapılmazsa süre konusunda uyuşmazlıklar çıkabilmektedir. Bu uyuşmazlıkların önüne geçebilmek adına ekipmanın ne kadar kullanılacağı (günlük kullanım miktarı ve işe başlama ve bitiş tarihleri gibi bilgilerin yer alması gerekmektedir.)
5.Kira Konusu Ekipmanların Teslimi; Söz konusu bölüm ileride ekipmanların teslim edilmediği iddiasın karşı kullanılabilecek önemli bir bölümdür, bu kısmın yanında Ekipman teslimi sırasında teslim tutanağı da düzenlenebilir.
6.Ücret ve Ödeme; Sözleşmenin ana kısımlarından ve sözleşmeyi geçerli yapacak bölümlerden birisi de bu bölümdür. Ücret sözleşmenin kurulmasının temel şartlarından biridir bu kısımda ücretin belirli veya belirlenebilir şekilde yazılması gerekmektedir. Ayrıca ödeme şekli ve zamanı da belirtilebilir.
7.Ceza Koşulu ve Yaptırımlar; Bu husus özellikle sözleşmenin belirlenen süreden önce sonlandırılması, kiralanan ekipmanın kiralandığı şekilde teslim edilmemesi veya hizmet verilen tarafın kusuru ile ekipmana zarar verilmesi gibi durumlarda gündeme gelebilir. Ekipmanın tamir maliyetlerinin yanında bir miktar para da istenebilir. Yargıtay benzer durumlarda fahiş olmamak kaydıyla cezai şartın ödenmesine karar vermiştir.
8.Tarafların Hak ve yükümlülükleri; Söz konusu bölüm ileride çıkacak uyuşmazlıkların çözümü açısından en önemli bölümlerdendir, bu bölümde ekipmanın nasıl kullanılacağından, tarafların birbirlerine uygulamada vereceği bilgililerin mahiyetinden, eğer operatör de varsa iş güvenliği ve iş hukuku yükümlülüklerinin kimin üzerinde olacağından bahsedilebilir. Ekipmanın kullanımından kaynaklı zararların kimin üzerinde olacağı hususu da bu bölümde belirtilebilir, ekipmanın sıfır fiyatının mı karşılanacağı yoksa yıpranmışlık durumuna göre indirim mi yapılacağı hususunda ise Yargıtay ekipmanın yıpranmışlık durumunun yeni takılan sıfır ekipman fiyatından indirileceğini belirtmektedir .
9.Kişisel Veriler; Sözleşmeye konu iş yapılırken aktarılan kişisel verilerin nasıl kullanılacağı nasıl aktarılacağı nasıl silineceğine ilişkin bilgiler içeren bölümdür.
10.Uyuşmazlıkların Çözümü ve Yetkili Mahkeme; Bu tip sözleşmelerde tarafla yetkili mahkeme tayini yapabilmektedirler.
11.İmza ve Yetki; Sözleşmenin son kısmında tarafların imzası ve tarih bulunmalıdır, söz konusu kısımda dikkat edilmesi gereken tüzel kişilikleri temsilen sözleşmeyi imzalayan kişilerin imza yetkisinin bulunup bulunmadığıdır. İmzalayan kişinin tüzel kişiliği temsile yetkisinin bulunmaması durumunda tüzel kişilik imzayı sonradan kabul ederse sözleşmeden sorumlu olmakta kabul etmezse sözleşmeden sorumlu olmamaktadır, bu durumda yetkisiz imza atan sorumlu olmaktadır.
INDEX
1. Halil Kale: Makine Mühendisi, Hukukçu, E. İş Müfettişi, Kıdemli Müdür (Nazalı)
2. Taraflar arasındaki uyuşmazlığın iş makinesi kiralama sözleşmesinden kaynaklandığı açıktır. Bu durumda, uyuşmazlığın sulh hukuk mahkemesinde görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir.( Yargıtay 20. Hukuk Dairesi 2015/14389 E., 2015/12507 K.)
3. …Her ne kadar davada Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından yargılama yapılarak davanın esası hakkında karar verilmiş ise de, uyuşmazlığın hizmet alımı sözleşmesinden kaynaklandığı, bu nedenle davanın Ticaret Mahkemesinde görülmesi gerektiği,…( Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2019/5861 E., 2019/10436 K.)
4. …. Sözleşmenin feshine davalı kiracının tek başına sebebiyet vermediği gözetilerek sözleşmede kararlaştırılan cezai şart miktarının da fahiş olduğu dikkate alınarak, cezai şart bedelinden hakkaniyete uygun, makul oranda indirim yapılması gerekirken…(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2019/3165 E., 2019/6031 K.)
5. … mahkemece, kiralanan hidrolik vibrasyonlu çakıcıya takılan parçanın piyasa değeri tespit edilip bu bedelden hasar gören bu parçanın yıpranmışlık durumuna göre tespit edilecek yıpranma payı düşülmüş bedelin davacıya ödenmesi gerektiği…(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2017/11327 E., 2017/10875 K.)
